Gần đây, nhiều người dùng từ ‘phông bạt’ để phê phán sự sống lỗi, giả tạo của nhiều người khác trong đời sống.
Thường dùng là chữ phông bạt, và gắn liền với các loại vải pha nylon chuyên làm túi đựng hàng hóa, hay là các dạng vải ngoài trời, kiểu tấm bạt di động.
Mình dùng cách chiết tự và những kiến thức chắp vá nhỏ nhặt để làm rõ.
Ở phiên bản đầu tiên, mình phân tích đúng theo ý tưởng của rất nhiều người và kể cả các trang web chuyên làm nội dung để xếp hạng đầu trên Google:
Fond là cái đáy, nền, hoặc là cái phông màn sân khấu.
Bache là tấm vải, tấm bạt để che..
Và không có cái font nào tên Bạt cả.
Bài viết trên FB tôi: https://www.facebook.com/share/p/qVHgYL69woDJoa5D/
Thật ra, phân tích theo cách chiết tự kiểu này là dở, dù nó có tìm đúng hướng về nguồn gốc ban đầu của chữ phông và chữ bạt, đều có xuất phát từ tiếng Pháp.
Nghĩ thử lại coi, fond bache là cái ý nghĩa gì. Không có từ tiếng Pháp đủ hợp lý và tình để chứng minh cho cái nghĩa hiện tại của từ phông-bạc/bạt.
“Phông bạt”, hai từ mà người đời hiện tại hay dùng để chỉ thói khoe mẽ, làm màu quá lố của người đời. Nhiều người không có tiền nhưng vì thói khoe khoang, làm màu mà cố vay mượn mà chơi.
Theo báo Pháp Luật (https://baophapluat.vn/song-doi-phong-bat-post495822.html#:~:text=(PLVN)%20%2D%20%E2%80%9CPh%C3%B4ng%20b%E1%BA%A1t,c%E1%BB%91%20vay%20m%C6%B0%E1%BB%A3n%20m%C3%A0%20ch%C6%A1i.)
Tôi kiểm tra lại trên kết quả tìm kiếm, và thật sự không tìm ra một lời giải thích nào ở trang đầu tiên. Nhiều người viết thật sự không hiểu họ đang giải thích điều gì.
Tôi mới nhớ lại ngày xưa mình đi học Pháp văn và thầy cô đã dạy cho tôi hiểu ý nghĩa của cụm từ phông bạc.
Phông bạc, hay còn gọi là màn bạc, chính là biểu tượng nguyên thủy của điện ảnh. Mà người phát minh ra điện ảnh, chính là anh em nhà Lumiere (người Pháp), vậy nên chữ phông bạc là xuất phát đúng từ tiếng xử Phú Lang Sa.
Ở thời ban đầu của điện ảnh, cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20, các nhà tổ chức chiếu bóng thường sử dụng một loại vải được phủ một lớp kim loại sáng như nhôm hay bạc, để tăng cường độ nét, giảm nhòe hình ảnh trong các cuốn phim. Việc sử dụng các tấm màn bạc này được cho là cải thiện độ sáng và rõ của hình ảnh so với các loại màn vải khác.
Từ đây, thuật ngữ ‘màn bạc’ được dùng rộng rãi và sau đó trở thành đại diện chung cho cả nền công nghiệp điện ảnh, đặc biệt cùng với sự tiến bộ của các phương pháp chiếu bóng và việc xây các rạp cine.
Kéo theo là sự xuất hiện cụm từ ‘minh tinh màn bạc’, ‘silver screen stars’ và những giấc mơ xung quanh nó.
Khi suy nghĩ đến đây tôi chợt nhớ lại một đoạn lời hát trong bài hát đình đám ‘Californication’ của ban nhạc không-thường-mặc-áo Red Hot Chilli Pepper.
little girls from Sweden dream of silver screen quotation
Những cô gái trẻ Thụy Điển cũng không thoát được giấc mơ Hollywood hào nhoáng, điểm đến của sự nổi tiếng, xa hoa của ngành công nghiệp giải trí.
Ai mà rảnh hơn một xíu, có thể nghe và ngẫm nghĩ các lời sấm truyền có trong lời hát của bài hát trên cũng là một ý hay.
Hơi lan man.
Quay lại chỗ này, tôi nghĩ phông bạc, cũng là cách sống của các ‘minh tinh màn bạc’, mà người đại diện tôi lại nghĩ tiếp đến là nhân vật Johnny Fontane trong bộ phim kinh điển Bố Già (Godfather trilogy).
Ngoài tài năng diễn xuất, thì các minh tinh hay người nổi tiếng thời xưa thường không gắn liền với sự nghiệp kinh doanh thành công. Cả nước Mĩ cũng chỉ có một ông tổng thống Ronald Reagan vừa là diễn viên, vừa làm tổng thống.
Lối sống phông bạc là một đặc sản của ngành công nghiệp giải trí với nhiều hào nhoáng, xa hoa bề ngoài, để nuôi con quái vật truyền thông. Bạn càng có danh tiếng, câu chuyện thị phi, hay ồn ào, con quái vật càng ưa thích. Nó ngày càng phình to theo độ lớn của tin giật gân, kéo theo đó là các lợi ích tức thời với sự quan tâm ảo của cộng đồng hay là hợp đồng quảng cáo. Một vòng xoáy không thể dứt được vì những cám dỗ khó cưỡng lại.
Mà có khi anh Johnny ở trên cũng không liên quan đến đâu, chỉ là khuôn mẫu của tôi khi nói đến chữ ‘minh tinh màn bạc’ phải là những anh kép da trắng như vậy, hoặc phải rất style như mấy ông James Bond của Sean Connery, hoặc là James Dean, Alain Delon.
Đó định nghĩa dài dòng, lòng vòng về phông bạc của tôi.